Eind december vorig jaar bereikte het uitstaande bedrag aan krediet aan ondernemingen zijn hoogste niveau ooit: 140,4 miljard euro. Sinds 2009 hebben de banken nooit meer kredietaanvragen aanvaard dan in 2016. Dat blijkt uit de driemaandelijkse kredietbarometer van Febelfin die onlangs gepubliceerd werd. Het doet de bankenfederatie besluiten dat ondernemerskrediet toegankelijk is. Goed nieuws is dat op het eerste zicht. Maar één vogel maakt de lente niet.
Bedrijven kunnen op twee heel verschillende manieren financiering vinden, enerzijds via een bank, anderzijds via de markt. Economieën die vooral steunen op bankfinanciering met leningen met lange looptijden worden vaak bank based economies genoemd. In market based economies daarentegen, spelen kapitaalmarkten een grotere rol.
In België zijn banken vandaag overwegend dominant als financieringsbron van kmo’s. Uit cijfers van de ECB blijkt dat Belgische kmo’s nog steeds voor 90 % van hun financiering afhankelijk zijn van banken. In Amerika gaat dit slechts om 20 %. Maar ook in onze buurlanden zijn ondernemingen minder afhankelijk van bankkredieten. In Duitsland en het Verenigd Koninkrijk gaat het om ongeveer 70 %, in Frankrijk slechts om 55 % van de financiering.
Dat Belgische kmo’s nog zo verknocht zijn aan de bank heeft verschillende redenen. Denk maar aan de persoonlijke relatie en nabijheid van een plaatselijke bankier. En er zijn bitter weinig alternatieven beschikbaar voor sommige ondernemers. Private schuldfondsen zijn in Vlaanderen nauwelijks actief, de afzetmarkt is te beperkt voor de grote private fondsen. En de obligatiemarkt is momenteel enkel weggelegd voor grote bedrijven. Kmo’s zien zich dus verplicht de bank vaker aan te spreken dan grotere ondernemingen die beroep kunnen doen op kapitaalmarkten.
Een divers gefinancierde ondernemer is er twee waard
Vanuit de Europese Unie zijn er intenties om alternatieve financieringsbronnen voor kmo’s te stimuleren via de zogenaamde kapitaalmarktenunie. Dat is hoogstnoodzakelijk. Een bank is nog te vaak het eerste aanspreekpunt van ondernemers en dat kan nefast zijn.
De mate waarin banken kredieten kunnen verschaffen, hangt immers samen met de gezondheid van het bancair systeem en conjunctuurschommelingen. Onderzoeken tonen aan dat er in de jaren na de crisis een duidelijke daling van het aantal bankkredieten was. En evenzeer dat sommige ondernemingen kregen af te rekenen met stringentere kredietvereisten. Banken toonden zich tijdens de crisis minder geneigd om risico’s te nemen bij de kredietverlening aan kmo’s waarmee zij nog geen handelsrelatie hadden, en gaven voorrang aan ondernemingen met een kleiner risicoprofiel.
Dat blijkt ook uit de cijfers. Uit onderzoek van de Universiteit Antwerpen en UNIZO bleek dat een op zes ondernemers te maken kreeg met een kredietweigering. Het volledig aantal afwijzingen bij ondernemingen bedroeg in 2014 nog 16,6 %, het hoogste sinds het crisisjaar 2009. Bijna een op zeven ondernemers verklaarde ‘veel tot zeer veel problemen’ te hebben om een krediet van de bank te krijgen. Problematisch als je geen alternatief voor handen hebt.
In het algemeen blijkt dat economieën in market based-landen na de crisis meer groei kenden dan in bank based-landen. De groeicijfers van de EU en de VS illustreren dit. Dat geldt ook voor ondernemingen. Zij die sterk afhankelijk waren van bankfinanciering werden sterker getroffen door de crisis dan ondernemingen die toegang hadden tot alternatieve financiering. Een vooruitziend ondernemer bereidt zich dus maar beter voor op conjunctuurschommelingen en legt al zijn eieren niet in één mand.
Maar alternatieve financieringsbronnen zijn niet enkel nuttig in economisch barre tijden. Het kan bedrijven ook op korte termijn een nieuwe groeischeut geven. Traditionele bankfinanciering duwt ondernemingen vaak in een strak keurslijf met hoge leenkosten in combinatie met een korte looptijd en een rigide afbetalingsschema. Met alternatieve financieringsvormen met langere looptijden en aangepaste terugbetalingsschema’s kunnen bedrijven hun kasstromen wel investeren in onmiddellijke groei.
Ondernemingen hebben dus alle belang bij een alternatieve financieringsbronnen. Bij PMV hebben we met de Kmo-cofinanciering en senior bedrijfsleningen met een lange looptijd alvast de nodige instrumenten in huis.
Emmanuel Damman
Businessmanager PMV-bedrijfsleningen
